Chelsea Football Club (wymowa: /ˈtʃɛɫsiː/) - angielski klub piłkarski mający swoją siedzibę w zachodnim Londynie, w dzielnicy Hammersmith and Fulham. Został założony 10 marca 1905 roku, obecnie gra w Premier League i większość sezonów spędził w najwyższej klasie rozgrywkowej w Anglii. Klub Chelsea był pięciokrotnie mistrzem Anglii, ponadto zdobył puchar Ligi Mistrzów UEFA (w roku 2012) siedem razy Puchar Anglii, pięć razy Puchar Ligi Angielskiej i dwukrotnie zwyciężył w rozgrywkach Pucharu Zdobywców Pucharów. Pierwszym sukcesem klubu było zdobycie tytułu mistrza Anglii w 1955 roku. Chelsea wygrała kilka rozgrywek w latach 60. i 70., jednak później nie osiągnęła żadnego większego sukcesu do 1997 roku. Ostatnia dekada była najbardziej udaną w historii klubu. Chelsea zdobyła kolejne tytuły Mistrza Anglii w 2005, 2006 oraz w 2010 roku, zaś w 2008 po raz pierwszy dotarła do finału Ligi Mistrzów. Chelsea swoje domowe mecze rozgrywa na stadionie Stamford Bridge mogącym pomieścić 41 837 kibiców, znajdującym się w Zachodnim Londynie. Występują na nim od czasu założenia klubu w 1905 roku. W 2003 roku klub został kupiony przez rosyjskiego magnata naftowego Romana Abramowicza.
Tradycyjne kolory strojów Chelsea to niebieskie koszulki i spodenki oraz białe getry. Herb klubu był kilkukrotnie modernizowany. Aktualny przedstawia ceremonialnego lwa trzymającego berło i jest zmodernizowaną wersją od tego z lat 50. Średnia frekwencja na Stamford Bridge wynosiła w sezonie 2008/2009 41 464 widzów, co dało klubowi piąte miejsce w Premier League.
Historia
Pierwsze lata (1905-1920)
W 1904 stadion Stamford Bridge został nabyty przez przedsiębiorców budowlanych Henry Augustusa i Josepha T. Mearsów. Dostosowali oni obiekt do potrzeb gry w piłkę nożną i zamierzali sprzedać klubowi Fulham F.C. Oferta kupna została jednak odrzucona, dlatego biznesmeni postanowili założyć klub. Dokonano tego 14 marca 1905 w pubie "The Rinsing Sun", a klub otrzymał nazwę sąsiedniej dzielnicy - Chelsea. Pierwszy oficjalny sezon zespół rozpoczął rok później w drugiej lidze pod opieką trenera Johna Robertsona. Pierwszym oficjalnym spotkaniem był przegrany 0:1 mecz ze Stockport County F.C., który odbył się 1 września 1905r. Zaledwie 3 dni później Chelsea zanotowała pierwsze zwycięstwo, pokonując 4:0 w towarzyskim spotkaniu Liverpool F.C. 9 września w wygranym 1:0 pojedynku z Blackpool FC, pierwszą bramkę w oficjalnym meczu zdobył grający trener, Robertson. Historyczny, pierwszy rekord frekwencji padł w Wielki Piątek w 1906 roku, podczas meczu z Manchester United F.C., który obejrzało na Stamford Bridge 67 tysięcy widzów. W 1907 napastnik George Hilsdon został pierwszym w historii Chelsea zawodnikiem, który otrzymał powołanie do reprezentacji Anglii. W sezonie 1907/1908 drużyna awansowała do Division One, najwyższego wówczas szczebla rozgrywek ligowych w Anglii. W 1912 roku wskutek niewydolności nerki zmarł właściciel i współzałożyciel Chelsea - Henry Augustus Mears. Na pogrzeb biznesmena przybyły tłumy sympatyków The Blues. Mears został pochowany na Brompton Cemetery, położonym niedaleko Stamford Bridge. Po jego śmierci prawda do klubu zostały przepisane na jego potomków. Nowy menadżer zespołu David Calderhead pełnił funkcję trenera aż 26 lat, a w 1913 sprowadził do drużyny pierwszego zagranicznego piłkarza, był nim Duńczyk Nils Middelboe. W tym czasie klub przeżywał naprzemiennie sukcesy i porażki, aż w sezonie 1914/1915 awansował do finału Pucharu Anglii, rozgrywanego na stadionie Old Trafford, w którym zespół Chelsea został pokonany 3:0 przez Sheffield United. W lutym 1920 roku król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Jerzy V widział zwycięstwo The Blues z Leicester City F.C. Przed ukończeniem budowy Wembley (1923), na Stamford Bridge rozegrano trzy finały Pucharu Anglii. Chelsea miała sporą okazję wziąć udział w jednym z nich w 1920 roku, jednak w półfinale musiała uznać wyższość Aston Villi.
1931-1960
Do końca roku 1931 Chelsea przemieszczała się między Division Two a Division One, a od 1931 r. klub nieprzerwanie przez ponad 30 lat grał w pierwszej lidze. W 1936 z okazji 30-lecia Wisły Kraków londyński klub zagrał z polskim zespołem. Zaledwie sześć miesięcy po zakończeniu II wojny światowej, Stamford Bridge gościło mistrza ZSRR - Dinamo Moskwa. Szacowana liczba widzów wynosiła prawie 100 tys., co było rekordem wszech czasów w Anglii. Ostatecznie po niesamowitym spotkaniu padł remis 3:3, chociaż to Chelsea strzeliła dwie pierwsze bramki. Ostatnie trafienie dla The Blues dołożył nowy snajper Tommy Lawton. Po wojnie pomimo świetnej dyspozycji Lawtona (26 bramek w 34 meczach) Chelsea uplasowała się dopiero na 15 miejscu w tabeli. Po sezonie 1951/1952 trenerem drużyny został Ted Drake, który w ramach modernizacji klubu zmienił odznakę klubowej, zastępując postać starca grafiką literową. Nieoficjalnym przydomkiem klubu stał się "The Drake's Ducklings", co oznacza "kaczki Drake'a". Drake rozwinął system skautingu i dzięki znajomości niższych lig ściągnął do klubu młodych zawodników. W listopadzie 1954 r. klub zajmował w lidze 12. pozycję, lecz już w kwietniu zespół został liderem z czterema punktami przewagi nad broniącym tytułu Wolverhampton Wanderers. Właśnie wtedy drużyna wicelidera spotkała się z "The Blues" na Stamford Bridge w obecności 75 tysięcy kibiców. Przy stanie 0:0 kapitan Wolves i reprezentacji - Billy Wright, zablokował w polu karnym strzał ręką, a karnego wykorzystał Peter Sillett, zapewniając praktycznie tytuł swemu klubowi. Piłkarze przypieczętowali mistrzostwo, pokonując Sheffield Wednesday F.C., a Drake został pierwszym człowiekiem w historii angielskiego futbolu, który zdobył mistrzostwo Anglii jako zawodnik i trener.
Kolejny taki sukces udało się zdobyć dopiero 50 lat później. Oprócz tytułu mistrza piłkarze zdobyli także Tarczę Dobroczynności, natomiast sezon 1955/1956 zakończyli na 16. miejscu. Ted Drake'a zastąpił Tommy Docherty, który wprowadził do drużyny takich piłkarzy jak: Terry Venables, Bobby Tambling, Peter Bonetti, czy Jimmy Greaves. Ten ostatni dwukrotnie w barwach Chelsea zdobywał koronę króla strzelców, a w sezonie 1960/1961 strzelił 41 bramek, co do dziś pozostaje nie pobitym klubowym rekordem.
1961-1990
Okres ten umocnił pozycję Chelsea na rynku angielskim. Zespół odnosił coraz więcej sukcesów w lidze i w krajowych pucharach, a ze względu na styl otrzymał przydomek "Docherty's Diamonds" (Diamenty Docherty'ego). Pod wodzą Docherty'ego "The Blues" zdobyli w 1965 pierwszy Puchar Ligi Angielskiej. W 1967 angielski szkoleniowiec dotarł z Chelsea do finału Pucharu Anglii i półfinału Pucharu Miast Targowych, a odpadnięcie klubu w tych rozgrywkach spowodowało, że nowym szkoleniowcem został Dave Sexton. W tym okresie powstały również statystyki, na podstawie których wybrano najlepszego zawodnika roku w klubie. Pierwszym laureatem został bramkarz Peter Bonetti, który rozegrał 21 spotkań bez wpuszczenia bramki. Ze względu na zwinność zyskał sobie przydomek "The Cat" (ang. kot).
W 1970 londyński zespół mierzył się w finale Pucharu Anglii z mistrzem kraju - Leeds United A.F.C. Na stadionie Wembley rywale dwukrotnie obejmowali prowadzenie, ale Chelsea dwa razy doprowadzała do wyrównania. Spotkanie zakończyło się remisem 2:2 i po raz pierwszy w historii pucharu należało powtórzyć mecz finałowy, tym razem na Old Trafford. W tymże meczu Chelsea ponownie przegrywała, lecz znów udało jej się wyrównać stan meczu. Kiedy wydawało się, że mecz znów trzeba będzie powtórzyć, zwycięskiego gola strzelił Peter Osgood.
W 1971 Chelsea sięgnęła po swój pierwszy europejski tytuł - Pucharu Zdobywców Pucharów. W półfinale londyński zespół wyeliminował obrońcę tytułu - Manchester City F.C., a w finale na stadionie Karaiskakis w Pireusie zmierzył się z Realem Madryt. Pierwsze spotkanie zakończyło się remisem 1:1, a finał powtórzono 2 dni później. Chelsea zdobyła trofeum, pokonując madrycki zespół 2:1, a zwycięskiego gola zdobył Peter Osgood. W latach 70. zmodernizowano stadion Stamford Bridge, co przyczyniło się do czasowych problemów finansowych klubu i nadejścia okresu stagnacji, której efektem był spadek w 1975 roku do Division Two; kolejny nastąpił cztery lata później. W 1982 rodzina Mearsów sprzedała klub pośrednikowi finansowemu - Kenowi Batesowi za symbolicznego funta. W sezonie 1982/1983 wzmocniona drużyna pod wodzą Johna Neala wygrała Second Division i wróciła do ekstraklasy, a już w pierwszym sezonie napastnik Chelsea - Kerry Dixon strzelił 24 gole w 38 meczach, zdobywając Złotego Buta. W 1988 klub po raz kolejny spadł z Division One. Na powrót do pierwszej ligi kibice nie musieli zbyt długo czekać. Chelsea wygrała rozgrywki z rekordowym dorobkiem 99 punktów i po raz kolejny wróciła do Division One. Klub pod kierownictwem Bobbiego Campbella zakończył kolejny sezon na piątym miejscu, jednak problemy finansowe sprawiły, iż Stamford Bridge wpadł w ręce deweloperów. Bates za wszelką cenę chciał, aby Chelsea rozgrywała mecze na swoim słynnym stadionie. Na szczęście doszło do załamania na rynku nieruchomości, co przyczyniło się do wygranej właściciela klubu.
Awans do Premier League i odbudowa
Na początku lat 90. londyński zespół dysponował coraz większym budżetem transferowym, wtedy też po raz pierwszy wydano na transfer 1 milion funtów, za którego kupiono Dennisa Wise'a. W roku 1993 zespół awansował do Premiership. Klubowi po latach kryzysu udało się w końcu zgromadzić fundusze na solidne wzmocnienia. Trener Glenn Hoddle przekonał holenderskiego gwiazdora Ruuda Gullita, aby ten dołączył do Chelsea. W tym samym oknie transferowym do klubu przybyli również walijski napastnik Mark Hughes oraz Rumun Dan Petrescu. Nowi piłkarze szybko zjednali do siebie kibiców. Gullit zaledwie w ciągu jednego sezonu został przez okrzyknięty najlepszym zawodnikiem w historii klubu. Latem 1996 Hoddle został wybrany trenerem reprezentacji Anglii, jednak Chelsea nie szukała nowego menadżera. Ruud Gullit przyjął propozycję objęcia stanowiska i dzięki swoim kontaktom sprowadził kolejne gwiazdy na Stamford Bridge. Do Londynu przyleciał słynny włoski snajper Gianluca Vialli, a także Roberto Di Matteo, Frank Lebœuf oraz Gianfranco Zola. Zespół pod wodzą Ruuda Gullita w finałowym meczu Pucharu Anglii na Wembley zwyciężył Middlesbrough 2:0 po bramkach Roberto Di Matteo i Eddiego Newtona przerywając serię dwudziestu sześciu lat bez jakiegokolwiek tytułu. 22 października 1996 roku z powodu awarii helikoptera zginął Matthew Harding, milioner i wicedyrektor klubu, który praktycznie przez całe życie wspierał The Blues. Na jego cześć północna trybuna Stamford Bridge nosi obecnie jego imię. W roku 1999 klub zajął trzecie miejsce w lidze mając w składzie takich zawodników jak Didier Deschamps, Gianfranco Zola, Gianluca Vialli, Ruud Gullit, Albert Ferrer czy Mark Hughes. Dalsze sukcesy to finał Pucharu Anglii (1994), zdobycie Pucharu Anglii (1997), zdobycie Pucharu Zdobywców Pucharów (1998), Superpucharu Europy i Pucharu Ligi oraz kolejny Puchar kraju, a także Tarcza Dobroczynności.
Roman Abramowicz i kolejne sukcesy klubu
W 2003 roku klub został zakupiony przez rosyjskiego multimiliardera Romana Abramowicza, a towarzyszące temu inwestycje w szkolenie piłkarzy, działaczy oraz szkółkę młodzieżową przyniosły efekty. Pierwszymi poważnymi wzmocnieniami było sprowadzenie Glena Johnsona za sumę 6 mln funtów. Następnego dnia do klubu dołączył Geremi, a w następnych tygodniach kolejni piłkarze (m.in. Damien Duff, Hernán Crespo, Adrian Mutu, Joe Cole, Juan Sebastián Verón, Wayne Bridge czy Claude Makélélé). Łącznie na transfery wydano około 120 mln funtów. Wcześniej The Blues opuścił Gianfranco Zola. W styczniu klub zasilił jeden piłkarz, a mianowicie Scott Parker. Mimo tak dużych wzmocnień Chelsea odpadła w półfinale Champions League z AS Monaco (1:3 i 2:2). Klub nie zdołał zdobyć także mistrzostwa Anglii, Pucharu Anglii, czy triumfować w rozgrywkach Carling Cup. Po zakończeniu sezonu Abramowicz zwolnił Ranieriego z funkcji trenera, licząc na znacznie większe sukcesy, jakie osiągnął Włoch.
Era José Mourinho
2 czerwca 2004 roku nowym trenerem klubu został José Mourinho, który sezon wcześniej wraz z FC Porto wygrał rozgrywki Ligi Mistrzów. Miał on zagwarantować klubowi z Londynu trofea, których nie zdobył Ranieri. Pierwszym sukcesem nowego szkoleniowca było zdobycie drugiego mistrzostwa Anglii w historii klubu. W tym samym sezonie drużyna zagrała w półfinale Ligi Mistrzów (przegrany dwumecz z Liverpoolem) i zdobyła Puchar Ligi Angielskiej.
7 sierpnia 2005r. The Blues zdobyli pierwsze trofeum w sezonie, pokonując Arsenal w meczu o Tarczę Wspólnoty 2-1. W sezonie 2005/06 Chelsea obroniła tytuł mistrza Anglii z 8-punktową przewagą nad Manchesterem United. Klub przegrał w finale rozgrywek Pucharu Anglii z drużyną The Reds, a także szybko odpadł z Ligi Mistrzów przegrywając dwumecz w 1/16 z Barceloną.
13 sierpnia 2006r. Chelsea uległa w meczu o Tarczę Wspólnoty Liverpoolowi 1-2. W sezonie 2006/2007 nie udało się powtórzyć poprzednich sukcesów i mistrzostwo Anglii zdobył Manchester United. W półfinale rozgrywek Champions League Chelsea przegrała w rzutach karnych z The Reds. Ostatecznie londyńczycy triumfowali w rozgrywkach Capital One Cup, a także zakończyli sezon wygraną nad mistrzem Anglii w finale FA Cup na nowym Wembley.
W kolejnym sezonie klub liczył na zwycięstwo w Lidze Mistrzów i odzyskanie mistrzostwa Anglii. 20 września 2007r. José Mourinho opuścił klub za porozumieniem stron, powody jego odejścia nie zostały wyjaśnione, ale prawdopodobnie zadecydowały o tym słabe wyniki w lidze i zremisowany 1:1 mecz w fazie grupowej Ligi Mistrzów z Rosenborgiem Trondheim.
Posadę trenera zespołu tymczasowo przejął Avram Grant. 27 października 2007r. w debiucie pod wodzą Izraelskiego szkoleniowca Chelsea wygrała 6-0 z Manchesterem City, co było najwyższą wygraną The Blues od dziesięciu lat. 30 kwietnia 2008r. klub awansował do finału Champions League pokonując w dwumeczu Liverpool. 21 maja w finale tych rozgrywek The Blues przegrali po rzutach karnych z Manchesterem United. W Premier League londyńczycy także z niepowodzeniem toczyli walkę z piłkarzami Sir Alexa Fergusona i tytuł mistrzowski powędrował do drużyny Szkota. 24 maja kontrakt z Grantem został rozwiązany.
2009-2013
11 czerwca 2008r. oficjalnie ogłoszono, że od 1 lipca tego roku stanowisko menedżera klubu zajmie dotychczasowy selekcjoner Portugalii Luiz Felipe Scolari. Po serii porażek 9 lutego 2009r. Scolari został zwolniony ze swojego stanowiska.
Dwa dni później trenerem The Blues został Guus Hiddink. Pierwszy raz zasiadł na ławce trenerskiej 21 lutego 2009 w zwycięskim meczu z Aston Villą, zakończonym wynikiem 1:0. Pod jego wodzą klub dotarł do półfinału Ligi Mistrzów, przegrywając w dwumeczu z późniejszym triumfatorem tych rozgrywek - Barceloną 0:0 i 1:1. 30 maja Chelsea pokonała w finale Pucharu Anglii Everton F.C. 2:1 po bramkach Drogby i Lamparda.
1 czerwca 2009r. nowym trenerem zespołu został Carlo Ancelotti, który podpisał kontrakt do 2012 roku. Pierwszym trofeum za kadencji Włocha było zdobycie Tarcza Wspólnoty. We wrześniu 2009r. Międzynarodowa Federacja Piłkarska (FIFA) uznała Chelsea winną w sprawie nakłaniania młodego zawodnika RC Lens, Gaëla Kakuty do zerwania kontraktu z tym klubem. FIFA nakazała Chelsea oraz piłkarzowi solidarną zapłatę odszkodowania w wysokości 780 000 euro. Dodatkowo Chelsea została ukarana zakazem rejestrowania nowych zawodników na czas dwóch okien transferowych oraz zobowiązana do zapłaty RC Lens kwoty 130 000 euro tytułem rekompensaty za wyszkolenie zawodnika. Piłkarz otrzymał zakaz występowania w oficjalnych meczach na okres 4 miesięcy. Chelsea oświadczyła, że kara jest nieproporcjonalnie duża do przewinienia i złożyła odwołanie od decyzji FIFA. W listopadzie 2009 r. Sportowy Sąd Arbitrażowy zawiesił kary zakazu transferów oraz zakazu gry nałożone na klub i zawodnika, do czasu zakończenia postępowania odwoławczego i ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy.
25 kwietnia klub pokonał Stoke City 7-0 i była to wówczas największa wygrana tej drużyny w Premier League. 2 maja Liverpool przegrał z Chelsea na Anfield Road 0:2, a 9 maja 2010r. po raz czwarty zdobyła w swojej historii mistrzostwo Anglii po wspaniałym zwycięstwie 8:0 nad drużyną Wigan Athletic). Natomiast Drogba został Królem Strzelców z dorobkiem 29 bramek wyprzedzając Wayne'a Rooneya. Klub zakończył sezon 2009/10 z dorobkiem 103 bramek, stając się pierwszą drużyną w Premier League, która przekroczyła barierę stu bramek, bijąc przy tym poprzedni rekord należący do Manchesteru United z sezonu 1999/2000, który wynosił 97 trafień. Chelsea jest pierwszym klubem w historii, który wygrał w jednym sezonie wszystkich sześć ligowych meczów z drużynami z "Wielkiej Czwórki" (Liverpool, Manchester United i Arsenal). Po zdobyciu Mistrzostwa Anglii, po raz pierwszy w historii sięgnęła po "Dublet", zwyciężając na Wembley w finale Pucharu Anglii z ekipą Portsmouth 1:0.
W styczniu 2011 zespół zakupił za rekordową sumę (ok 60 mln euro) Fernando Torresa z Liverpoolu. Po sezonie 2010/2011, gdy Chelsea zajęła drugie miejsce w tabeli Premier League, tracąc 9 punktów do lidera i nie osiągnęła żadnych innych sukcesów, Ancelotti został zwolniony z funkcji trenera.
W letnim okienku transferowym, klub poinformował również o zatrudnieniu nowego trenera - André Villasa-Boasa. Były szkoleniowiec Porto miał pomóc Chelsea ponownie sięgnąć po tytuł Mistrza Anglii. Jednak za kadencji Portugalczyka The Blues nie byli w trakcie sezonu ani razu na podium. Portugalczyk postanowił stawiać na młodzież, co doprowadziło do odsunięcia od zespołu Nicolasa Anelki i Alexa (obaj opuścili klub w zimie). Postanowił także usadzić na ławce rezerwowych kapitana klubu Johna Terry'ego, Didiera Drogbę i wicekapitana Franka Lamparda. Po serii porażek i remisów, oraz po przegranym meczu z SSC Napoli w ramach 1/8 finału Ligi Mistrzów pozycja Villasa-Boasa w Chelsea była zagrożona. Niedługo później 4 marca 2012r. po przegranej 0:1 z West Bromwich Albion, Portugalczyk został zwolniony z posady trenera.
Nowym szkoleniowcem Chelsea został dotychczasowy asystent, Roberto Di Matteo. Pod wodzą Di Matteo Chelsea w jego pierwszym miesiącu pracy rozegrała 10 spotkań, z czego wygrała osiem, remis padł w meczu ligowym z Tottenhamem (0:0), a jedyną porażką pod było spotkanie z Manchesterem City (2:1). Di Matteo najpierw poprowadził klub do awansu do ćwierćfinału Ligi Mistrzów, gdzie jego drużyna wygrała rewanż z Napoli (4:1) (poprzednie spotkanie klub przegrał jeszcze za kadencji Villas-Boasa). Następnie Chelsea wygrała dwumecz w ćwierćfinale z Benficą (1:0 i 2:1),a także półfinał z Barceloną (1:0) i 2:2). Pod wodzą Włocha Chelsea była niepokonana w wygranych przez siebie rozgrywkach Champions League, gdzie tylko raz zremisowała z Dumą Katalonii.
Tymczasowy trener doprowadził zespół do triumfu w Pucharze Anglii, gdzie w meczu finałowym na Wembley The Blues pokonali Liverpool 2:1 (1:0). Pod jego wodzą sięgnęli także po Puchar Europy, pokonując 19 maja 2012r. w finale Bayern Monachium po rzutach karnych (4:3; regulaminowy czas gry - 1:1, dogrywka: 0:0). Był to pierwszy triumf Chelsea w tych rozgrywkach.
12 sierpnia Chelsea straciła szansę na pierwsze trofeum w sezonie 2012/13, gdzie przegrała o Tarczę Wspólnoty z Manchesterem City, zaś 31 sierpnia klub doznał dotkliwej porażki w Superpucharze Europy z Atlético Madryt. W listopadzie Chelsea wygrała zaledwie jeden mecz z pięciu rozegranych. Po przegranym meczu z Juventusem (3:0) Chelsea odpadła z rozgrywek Ligi Mistrzów, w konsekwencji czego 21 listopada 2012 roku Di Matteo został zwolniony z funkcji trenera zespołu.
Jego następcą został Rafael Benítez, który pełnił rolę tymczasowego trenera. Nowy trener wprowadził bardzo ofensywny styl gry. Jednymi z wysokich wygranych za jego kadencji był mecz z Aston Villą (8:0), czy ostatni mecz grupowy Ligi Mistrzów z FC Nordsjælland (6-1). Wcześniej jednak Chelsea przegrała mecz finałowy Klubowych Mistrzostw Świata z Corinthians.
Hiszpański menedżer doprowadził klub do półfinału rozgrywek Pucharu Anglii, a także do triumfu w finale Ligi Europejskiej. Benitez po sezonie za porozumieniem stron rozstał się z klubem.
